Η Ευρώπη αγνοεί μια από τις μεγαλύτερες και πιο υποτιμημένες κρίσεις οδικής ασφάλειας και επαγγελματικής υγείας: τη χρήση του οδικού δικτύου για σκοπούς εργασίας. Μια νέα, σημαντική έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) αποκαλύπτει ότι χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε τροχαία συμβάντα που σχετίζονται με την εργασία ή τη μετακίνηση από και προς τους χώρους εργασίας – ενώ κυβερνήσεις και θεσμικά Όργανα της ΕΕ εξακολουθούν να στερούνται ακόμη και ενός βασικού κοινού ορισμού για το τι συνιστά τροχαίο εργατικό ατύχημα.
Αν και είναι χιλιάδες οι θάνατοι στους δρόμους κάθε χρόνο, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δεν έχουν καταλήξει σε ένα κοινό βασικό ορισμό του τι συνιστά τροχαίο εργατικό ατύχημα.
Η έκθεση με τίτλο «Αξιοποίηση των δυνατοτήτων για τη μείωση των θανάτων και τραυματισμών από τροχαία συμβάντα που σχετίζονται με την εργασία»
καταγράφει τουλάχιστον 2.922 θανάτους ετησίως στην ΕΕ την περίοδο 2020–2022 σε περιστατικά που συνδέονται με την εργασία, με το 43% αυτών να αφορά τον τομέα των μεταφορών. Δεδομένα από 16 ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι τα θανατηφόρα τροχαία εργατικά ατυχήματα αντιστοιχούν στο 30–40% του συνόλου των θανατηφόρων τροχαίων δυστυχημάτων. Ωστόσο, η πραγματική εικόνα παραμένει θολή, καθώς παρατηρούνται προβλήματα και ελλείψεις στη συλλογή των στοιχείων και διαφοροποιήσεις στον ορισμό του συμβάντος σε κάθε κράτος.
Στη Γαλλία, οι θάνατοι αυτοί αντιπροσωπεύουν το 42% όλων των θανάτων από τροχαία, στην Ιρλανδία το 29%, στην Ιταλία το 16% και στη Γερμανία το 10%, ενώ μία χώρα αναφέρει ποσοστό μόλις 2%.
Επιπλέον:
- 10 χώρες δεν διαθέτουν κανέναν εθνικό ορισμό για τα τροχαία εργατικά ατυχήματα. Λιγότερες από τις μισές καταγράφουν το σκοπό της μετακίνησης στις αστυνομικές εκθέσεις.
- Τα δεδομένα από αστυνομία, εργοδότες, ασφαλιστικούς φορείς και Αρχές επιθεώρησης ασφάλειας και υγείας στην εργασία παραμένουν ασύνδετα, δημιουργώντας μεγάλη σύγχυση.
«Συστημική αποτυχία που η Ευρώπη συνεχίζει να αγνοεί»
«Οι θάνατοι από τροχαία που σχετίζονται με την εργασία συνιστούν μια συστημική αποτυχία την οποία η Ευρώπη συνεχίζει να αγνοεί», δήλωσε ο Antonio Avenoso, Εκτελεστικός Διευθυντής του ETSC. «Επαγγελματίες οδηγοί, εργαζόμενοι στο δρόμο, μετακινούμενοι και πολίτες χάνουν τη ζωή τους επειδή οι εργοδότες και οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο από τροχαία συμβάντα που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της εργασίας, ως πρόβλημα κάποιου άλλου. Είναι ώρα για δράση της πολιτικής ηγεσίας».
Η Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς», Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, ανέφερε «Η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά στον τομέα της συστηματικής και αξιόπιστης καταγραφής των τροχαίων συμβάντων που λαμβάνουν χώρα εν ώρα εργασίας. Παρότι ορισμένες πολυεθνικές επιχειρήσεις στη χώρα μας εφαρμόζουν πρότυπα διαχείρισης επαγγελματικού κινδύνου που σχετίζεται με την εργασία με τη χρήση οποιουδήποτε είδους οχήματος και διατηρούν σχετικά αρχεία, η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα τροχαία συμβάντα ως μεμονωμένα περιστατικά και να επιρρίπτει την ευθύνη αποκλειστικά στον οδηγό.
Πρώτη και απαραίτητη προϋπόθεση είναι να οριστεί με σαφήνεια ποιες μετακινήσεις θεωρούνται επαγγελματικές και ποιες όχι, ώστε να υπάρξει εναρμόνιση στους ορισμούς, στα δεδομένα και στις πολιτικές πρόληψης.
Ως Ινστιτούτο τονίζουμε διαρκώς ότι ο επαγγελματικός κίνδυνος που σχετίζεται με τις οδικές μετακινήσεις αφορά τόσο στην ασφάλεια στην εργασία όσο και τη δημόσια υγεία. Αποτελεί κρίσιμο πεδίο πολιτικής με άμεσες συνέπειες για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και το σύνολο της κοινωνίας. Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιδιώκει το στόχο “Μηδενικοί Θάνατοι στους Δρόμους -Vision Zero” χωρίς να συμπεριλάβει με αποφασιστικότητα τη διάσταση της επαγγελματικής μετακίνησης. Η πολιτεία, οι εργοδότες και οι φορείς πρέπει να συνεργαστούν, ώστε να υπάρξει θεσμικό πλαίσιο, μηχανισμοί ελέγχου και επένδυση στην πρόληψη».
Η έκθεση καταδεικνύει ότι τα θύματα περιλαμβάνουν επαγγελματίες οδηγούς, εργαζόμενους στους δρόμους, επαγγελματίες ταξιδιώτες, μετακινούμενους και τρίτα μέρη – επιβεβαιώνοντας ότι ο καθένας μπορεί να επηρεαστεί από τον επαγγελματικό οδικό κίνδυνο.
ETSC: Επείγουσα ανάγκη για δράση στην ΕΕ και στα κράτη μέλη
Προτάσεις στο επίπεδο της ΕΕ:
- Υιοθέτηση κοινού ευρωπαϊκού ορισμού του τροχαίου εργατικού ατυχήματος για τους επαγγελματίες οδηγούς, τους εργαζόμενους στους δρόμους, τους μετακινούμενους και άλλους.
- Επέκταση του Κοινού Αρχείου Δεδομένων Ατυχημάτων της ΕΕ, ώστε να καλύπτει το σκοπό του ταξιδιού για όλους τους χρήστες του οδικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένων πεζών και ποδηλατών.
- Εφαρμογή προγραμμάτων διαχείρισης οδικής ασφάλειας σε όλους τους στόλους οχημάτων των θεσμικών Οργάνων της ΕΕ και προμήθεια μόνο οχημάτων Euro NCAP 5 αστέρων.
- Απαγόρευση χρήσης κινητών τηλεφώνων κατά την οδήγηση στη διάρκεια της εργασίας.
- Συμπερίληψη του όρου «ασφαλείς εργαζόμενοι» στη νομοθεσία της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις.
- Ενίσχυση της υποβολής δεδομένων στις βάσεις CARE και Eurostat της ΕΕ.
Προτάσεις σε εθνικό επίπεδο:
- Θέσπιση εθνικού ορισμού και ετήσια συλλογή δεδομένων για θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς.
- Διασύνδεση αστυνομίας, Αρχών επιθεώρησης ασφάλειας και υγείας στην εργασία και ιατροδικαστικών υπηρεσιών για να υπάρχει μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη εικόνα.
- Υποχρέωση διενέργειας από τους εργοδότες αξιολογήσεων οδικών κινδύνων WRRS (Work–Related Road Risk) και λήψη μέτρων για την πρόληψη και εξάλειψη αυτών των κινδύνων.
- Εφαρμογή προγραμμάτων WRRS από όλες τις δημόσιες Αρχές και προμήθεια στόλων οχημάτων υψηλής ασφάλειας.
Παραδείγματα καλών πρακτικών σε πολλά κράτη μέλη καταδεικνύουν ότι η πρόοδος είναι εφικτή.
Το λογισμικό INAIL Co & Si της Ιταλίας βοηθά τους εργοδότες να αντιληφθούν τα οφέλη της πρόληψης.
Η Γερμανία χρησιμοποιεί τα δεδομένα ασφάλισης ατυχημάτων για να διαμορφώσει την εθνική της στρατηγική.
Η Ιρλανδία αναδιαμόρφωσε το σχέδιο οδικής ασφάλειάς της όταν τα στοιχεία της ιατροδικαστικής έρευνας αποκάλυψαν ότι το 23% των θανάτων από τροχαία συμβάντα σχετίζονται με την εργασία.
«Οι δρόμοι είναι χώροι εργασίας. Οι εργοδότες και οι κυβερνήσεις πρέπει να τους αντιμετωπίζουν ως τέτοιους», ανέφερε ο Avenoso.
«Εάν η ΕΕ θέλει πραγματικά να εξαλείψει τους θανάτους από τροχαία συμβάντα, δεν μπορεί να αγνοεί τους χιλιάδες ανθρώπους που χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο απλώς επειδή εκτελούσαν την εργασία τους ή μετακινούνταν προς αυτήν.»
